こんにちは ofwel: Konnichi wa! En dat betekent weer “goeiedag” in het Japans en néé, je hoeft geen Japans te kennen om karate te kunnen beoefenen! Het is echter wel handig om wat basisbegrippen te kennen en de namen van de belangrijkste afweer-, trap- en stoottechnieken, alsmede de namen van de kata en shihō die je er leert.Deze pagina is dan ook opgezet om je snel een beetje bekend te maken met de meest voorkomende karatetermen binnen de dojo (de plek waar karate wordt beoefend).
Tellen in het Japans
Voor de ‘liefhebbers’ staan rechts de Japanse Kanji (schrifttekens) voor de getallen 1 t/m 10. Het is echter reeds voldoende om alleen de getallen te kunnen opnoemen:
De getallen 4, 7 en 9 hebben twee mogelijke uitspraken. Wanneer enkel het (hoofd)telwoord ‘los’ gebruikt wordt, wordt meestal de eerstgenoemde gebruikt, maar indien het in combinatie met een zelfstandig naamwoord wordt gebracht, dan wordt gewoonlijk de tweede gebruikt. Zo is bijvoorbeeld ‘4e dan’ in het Japans ‘yondan’ en ‘7e kyū’ ‘nanakyū’ (in het Japans wordt het aan elkaar vast geschreven!). Overigens kan ook de schrijfwijze en uitspraak veranderen. Zo is ‘1e dan’ ‘shodan’ en ‘1e kyū’ ‘ikkyū’. Naast de genoemde rij getallen kent het Japans nog een tweede rij, gewoonlijk gebruikt bij rangtelwoorden. Het gaat echter te ver om die ook nog te noemen. Je zal die bij het karate (buiten Japan) nooit horen.
|
  |
Basisbegrippen
De vetgedrukte termen dien je als karateka te kennen…
| Japans | Uitspraak | Betekenis |
| Dojo (Dōjō) | doo-djoo | Leslokaal, plaats waar martial arts beoefend wordt |
| Honbu dōjō | hom-bu doo-djoo | Hoofd-dojo |
| Budo (Budō) | bu-doo | “De weg van de samurai” of “de weg van de krijger”. Het is een verzamelnaam voor alle Japanse krijgskunsten. Ook karate is een budo-sport of misschien beter: -kunst. |
| Osu! | Oss! | Een ’typische’ term die alleen binnen budo-wereld voorkomt. In het ‘gewone’ Japans wordt het niet gebruikt en het heeft ook eigenlijk géén echte betekenis. Binnen de budo-wereld heeft het de betekenis gekregen van een soort groet. Ook wordt het vaak gebruikt in de zin van “ja”, of “begrepen” (al zijn de correcte Japanse woorden hiervoor eigenlijk ‘hai’ en ‘wakarimasu’). Er bestaan nogal wat verschillende opvattingen over de exacte herkomst van de term… Sommige mensen beweren zelfs dat de term ooit is geïntroduceerd in een dojo BUITEN Japan… In ieder geval is het misschien wel de meest gehoorde kreet binnen de dojo. |
| Hai | hai | Ja |
| Sensei | sensei | Leraar |
| Senpai | sempai | Meerdere, oudere |
| Shihan | shi-han | Grootmeester (vanaf godan ofwel de 5e dan) |
| Seiza | seh-za | Traditionele Japanse zithouding op de knieën. Meer hierover op de pagina ‘etiquette’. |
| Mokuso | mokso | Meditatie (letterlijk: ‘lege geest’). Wordt gedaan, in seiza, met gesloten ogen aan begin en einde van de les. |
| Mokuso yame | mokso jameh | Stop met meditatie |
| Yame | jameh | Stop |
| Rei | reh | Groet (opdracht om elkaar te groeten) |
| Sensei ni rei | sensei nie reh | Groet aan de leraar (de opdracht om de leraar te groeten, opgedragen door een sempai die de les opent) |
| Otagai ni rei | otagai nie reh | Groet aan elkaar (medeleerlingen) |
| Kiritsu | kie-rie-tsu | Opstaan |
| Yoi | joi | Klaar, gereed |
| Hajime | ha-ji-meh | Begin, start |
| Naotte | na-ot-teh | Klaar, einde van (deze) oefening! (en afgroeten dus) Ik ben nog op zoek naar de herkomst van dit woord. Vermoedelijk komt het van het werkwoord ‘naoru’ dat zich laat vertalen als ‘(zich) herstellen’. Dus ‘naotte’ kan vertaald worden als “herstel jezelf” (van de oefening) of “terug in oorspronkelijke positie”… |
| Yasume | ja-su-meh | Rust ter plaatse (na afgroeten!) |
| Obi | o-bie | Band |
| Gi, Dōgi | gie, doo-gie | Karatepak (spreek de g uit als in het Engelse ‘go’) |
| Kyuu (kyū) | kjoe | Niveau, graad (voor lagere banden, t/m bruin). Let op: Kyuu kan ook het getal 9 betekenen! |
| Dan | dan | Graad (hogere banden, vanaf zwart) |
| Kamae | ka-mai | Houding (gewoonlijk wordt hiermee de gevechtshouding bedoeld, voor begin van kumite of tangan) |
| Kihon | ki-hon | Basis, stijltechnische basistraining |
| Kihon kumite | ki-hon | Stijltechnische basistraining met partner (tegenover elkaar) |
| Kumite | ku-mie-teh | Letterlijk ‘ontmoetende handen’, vrij vertaald staat het voor ‘gevechtsoefening’. Kumite wordt vaak gebruikt als afkorting voor Jiyu kumite, waarmee dan het vrije gevecht (sparren) bedoeld wordt. |
| Jiyu Kumite | djie-ju ku-mie-teh | Vrije gevecht. Dus het ‘sparren’ met elkaar. Vaak wordt Jiyu weggelaten en zegt men gewoon Kumite. |
| Tangan | tangan | Oefengevecht, waarbij alleen licht wordt aangetikt (gewoonlijk alleen de schouders). Ik ben nog niet achter de letterlijke betekenis of de herkomst van het woord ’tangan’. |
| Kata | kata | Individuele stijloefening met een reeks vastgelegde bewegingen, uitgevoerd tegen 4 tot 8 denkbeeldige tegenstanders, die uit verschillende richtingen aanvallen. Zie ook Kata. |
| Shihoo (Shihō) | shie-hoo | Shi=vier, Hoo=richting, dus ‘vier richtingen’. Bij karate is een Shihoo een oefening, uitgevoerd in vier richtingen. |
| Mawatte | ma-wat-teh | Komt van het werkwoord ‘mawaru’ en betekent draaien of wentelen. Bij veel karatescholen gebruikt als commando om leerlingen 180° om te laten draaien en in de andere richting verder te laten gaan. Eigenlijk foutief gebruik van dit woord, want in het Japans betekent het een draaiing van 360° of meerdere draaiingen (zoals molenwieken of schoepenrad)!!! Correcter zou zijn: ‘Ushiro’ (zie hieronder). |
| Ushiro! | oe-shie-roh! | (Commando) Omdraaien. Letterlijk: “achteren”. Vermoedelijk is dit ontstaan als een soort van afkorting van ‘ushiro o muite’ dat zoiets betekent als “draai om naar achteren” of “kijk achterom” (dit laatste is natuurlijk heel belangrijk binnen karate alvorens men draait!). In sommige scholen wordt deze term gebruikt om een bepaalde oefening (kihon) achterwaarts te doen, dus zonder om te draaien… (zie ook “Ushiro ….”) |
| Ushiro …… | oe-shie-roh …… | (In combinatie met andere term:) Achterwaarts. Bijv.: ushiro geri = achterwaartse trap, ushiro empi uchi = achterwaartse elleboogstoot. (zie ook “Ushiro!”) |
| Hantai | han-tai | Andere zijde, andere kant. Wisselen. Gebruikt bij oefeningen op de plaats (sonoba) om te wisselen van been of hand. |
| Goorei (gōrei) | goo-rei | Opdracht, commando. Het tellen van 1 tot 10 wordt ook gezien als commando, dus gōrei. |
| Ki-ai | ki-ai | Letterlijk: “Geestelijke ontmoeting”, de schreeuw op het moment van een stoot, trap of afweer, waarbij alle energie (ki) in je lichaam is gefocusseerd, gebundeld in de plaats van die stoot, trap of afweer. Lees meer hierover in dit artikel! |
| Kentate | ken-ta-teh | Push-up (=tate) op de knokkels (=ken). Gewone push-up is udetate. Speciale variant: op de vingers: iubitate. |
| Sonoba | so-no-ba | Op de plaats (bijv. sonoba tsuki = stoten op de plaats) |
| Zanshin | zan-sjin | Bewustzijn (‘awareness’) tijdens aanval of verdediging. |
Het lichaam
| Japans | Uitspraak | Betekenis |
| Jodan | djoo-dan | Hoge deel (van het lichaam, denk aan: hoofd, hals en schouders) |
| Chudan | sjoe-dan | Middelste deel (van het lichaam, denk aan: borstkast, buik, rug) |
| Gedan | Gee-dan | Lage deel (van het lichaam, denk aan: onderbuik, benen, etc.) |
| Empi | em-pie | Elleboog |
| Shuto | sjoe-to | Handsnee pinkkant |
| Nukite | noe-kie-teh | Speerhand |
| Nihon-nukite | nie-hon noe-kie-teh | Twee-vingerige speerhand |
Standen (tachi)
| Japans | Uitspraak | Betekenis | |||
| Tachi (Dachi) | ta-tsji (da-tsji) | Stand (gebruikt als achtervoegsel, verandert de t in een d, dus tachi wordt dachi) | |||
| Zenkutsu-dachi | zen-koe-tsu da-tsji | Voorwaartse stand, letterlijk: ‘voorste-knie-gebogen-stand’. Voorste knie buigt zover dat je je tenen net niet meer kan zien (lichaam recht!), achterste been gestrekt, voeten in een hoek van 45° en op ‘schouderbreedte’ uit elkaar (’twee lijnen’). | |||
| Kiba-dachi | kie-ba da-tsji |
|
|||
Kokutsu-dachi |
ko-koe-tsu da-tsji |
|
|||
Neko-ashi-dachi |
nee-ko-ashie da-tsji |
|
|||
| Heisoku-dachi | hei-so-koe da-tsji | ‘Aandachtshouding’, voeten naast elkaar, gesloten. | |||
| Musubi-dachi | moe-soe-bi da-tsji | ‘Aandachtshouding / beginstand’, voeten maken een hoek van 90° t.o.v. elkaar, met de hielen tegen elkaar. | |||
| Hachiji-dachi | ha-tsjiets da-tsji | Ook wel ‘Yoi-dachi’ genoemd. ‘Natuurlijke stand’ (letterlijk: ‘8-stand’), voeten op schouderbreedte, hielen op een lijn, tenen wijzen iets naar buiten (voeten maken een hoek van 20-30°)’. Uitgevoerd in een hoek van 45° bestaat ook (dit heet dan Uchi-hachiji-dachi). | |||
| Heiko-dachi | hei-ko da-tsji | ‘Parallelstand’, voeten op schouderbreedte naast elkaar en parallel, knieën licht gebogen. | |||
| Yoi-dachi | Yoi da-tsji | Zie ‘Hachiji-dachi’. |
Afweertechnieken (Uke)
OSU!
